|
|
| (25 intermediate revisions by 3 users not shown) |
| Line 1: |
Line 1: |
| {{CountrySidebar
| | {{breadcrumb |
| |Country=Cook Islands
| |
| |Name=Cook Islands
| |
| |Type=Topic
| |
| |Topic Type=Background
| |
| |Background=Languages
| |
| |Rating=Standardized
| |
| }}{{breadcrumb
| |
| | link1=[[Cook Islands Genealogy|Cook Islands]] | | | link1=[[Cook Islands Genealogy|Cook Islands]] |
| | link2= | | | link2= |
| Line 12: |
Line 5: |
| | link4= | | | link4= |
| | link5=[[Cook Islands Languages|Languages]] | | | link5=[[Cook Islands Languages|Languages]] |
| }} | | {{Cook Islands-sidebar}} |
|
| |
|
| ==Description== | | ==Description== |
| The official languages of the Cook Islands include '''English''' and '''Cook Islands Māori (or "Rarotongan")'''. Cook Islands Maori and its dialectic variants are closely related to both Tahitian and to New Zealand Māori. The language of '''Pukapukan''' is also spoken and is closely related to the Samoan language. <ref>Wikipedia contributors, "Languages in the Cook Islands," in ''Wikipedia: the Free Encyclopedia'', https://en.wikipedia.org/wiki/Cook_Islands#Language, accessed 9 June 2021.</ref> It is the language spoken on the Island of Pukapuka located in the northern section of the Cook Islands. <ref>Wikipedia contributors, "Pukapukan Language," in ''Wikipedia: the Free Encyclopedia'', https://en.wikipedia.org/wiki/Pukapukan_language, accessed 12 June 2021.</ref>
| | |
|
| |
|
| ==Word List(s)== | | ==Word List(s)== |
| '''Māori'''
| |
| *[https://www.omniglot.com/language/phrases/maori.php Useful Phrases in Māori at Omniglot]
| |
| *[https://www.maorilanguage.net/maori-words-and-phrases/ Māori Words and Phrases at MaoriLanguage]
| |
| *Table from [[New Zealand Languages|New Zealand Languages]]
| |
| Days of the week and Months in Māori<br>
| |
| <div style=vertical-align:top">
| |
| {| style="border: 1px solid black; width: 275px;Float:left " |
| |
| |-
| |
| | colspan="4" style="border: 1px solid black; text-align:center" | '''Days of the Week'''
| |
| |-
| |
| ! style="border: 1px solid black; width: 75px" |Day
| |
| ! style="border: 1px solid black; width: 125px"|Adaptation
| |
| ! style="border: 1px solid black; width: 75px" |Official
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black" | Monday
| |
| | style="border: 1px solid black" | Mane
| |
| | style="border: 1px solid black" | Rāhina
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black" |Tuesday
| |
| | style="border: 1px solid black" | Tūrei
| |
| | style="border: 1px solid black" | Rātū
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black" | Wednesday
| |
| | style="border: 1px solid black" | Wenerei
| |
| | style="border: 1px solid black" | Rāapa
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black" | Thursday
| |
| | style="border: 1px solid black" | Tāite
| |
| | style="border: 1px solid black" | Rāpare
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black" | Friday
| |
| | style="border: 1px solid black" | Paraire
| |
| | style="border: 1px solid black" | Rāmere
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black" |Saturday
| |
| | style="border: 1px solid black" | Rāhoroi/Hāterei
| |
| | style="border: 1px solid black" | Rāhoroi
| |
| |-
| |
| |style="border: 1px solid black" | Sunday
| |
| |style="border: 1px solid black" | Rātapu/Wiki
| |
| |style="border: 1px solid black" | Rātap
| |
| |}
| |
| </div>
| |
| <div style="padding-left:400px; ">
| |
| {| style="border: 1px solid black; float:center;"
| |
| |-
| |
| | colspan="4" style="border: 1px solid black; text-align:center" |'''Months of the Year'''
| |
| |-
| |
| ! style="border: 1px solid black; width:50px "| Month
| |
| ! style="border: 1px solid black; width:75px "| Adaptation
| |
| ! style="border: 1px solid black; width:130px "| Official
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| January
| |
| | style="border: 1px solid black"| Hānuere
| |
| | style="border: 1px solid black"| Kohi-tātea
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| February
| |
| | style="border: 1px solid black"| Pēpuere
| |
| | style="border: 1px solid black"| Hui-tanguru
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| March
| |
| | style="border: 1px solid black"| Māehe
| |
| | style="border: 1px solid black"| Poutū-te-rangi
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| April
| |
| | style="border: 1px solid black"| Āperira
| |
| | style="border: 1px solid black"| Paenga-whāwhā
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| May
| |
| | style="border: 1px solid black"| Mei
| |
| | style="border: 1px solid black"| Haratua
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| June
| |
| | style="border: 1px solid black"| Hune
| |
| | style="border: 1px solid black"| Pipiri
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| July
| |
| | style="border: 1px solid black"| Hūrae
| |
| | style="border: 1px solid black"| Hōngongoi
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| August
| |
| | style="border: 1px solid black"| Ākuhata
| |
| | style="border: 1px solid black"| Here-turi-kōkā
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| September
| |
| | style="border: 1px solid black"| Hepetema
| |
| | style="border: 1px solid black"| Mahuru
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| October
| |
| | style="border: 1px solid black"| Oketopa
| |
| | style="border: 1px solid black"| Whiringa-ā-nuku
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| November
| |
| | style="border: 1px solid black"| Noema
| |
| | style="border: 1px solid black"| Whiringa-ā-rangi
| |
| |-
| |
| | style="border: 1px solid black"| December
| |
| | style="border: 1px solid black"| Tīhema
| |
| | style="border: 1px solid black"| Hakihea
| |
| |}
| |
|
| |
|
|
| |
|
| |
|
| |
| </div><br>
| |
| Words for family members and other relatives in Māori (Te Reo Māori), a Polynesian language spoken in the Cook Islands and New Zealand
| |
| <div style="display:flex; flex-wrap:wrap">
| |
| <div style="padding-right:18px">
| |
| {| style="border:1px solid black; float:left"
| |
| |-
| |
| | colspan="2" style="border:1px solid black; text-align:center" |'''Māori (Te Reo Māori) Language'''
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black; width: 35px"|'''English Meaning'''
| |
| | style="border:1px solid black; width: 100px"|''Māori (Te Reo Māori) Meaning''
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|family
| |
| | style="border:1px solid black"|
| |
| *whāmere (family, household)
| |
| *whānau (extended family)
| |
| *ngare (family, kin, blood relatives, relations)
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|parents
| |
| | style="border:1px solid black"|mātua, (sg. matua)
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|father
| |
| | style="border:1px solid black"|matua, matua tāne, pāpara
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|mother
| |
| | style="border:1px solid black"|kowhaea, kōkā, māmā, whaea, whaene
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|child(ren)
| |
| | style="border:1px solid black"|taitamaiti, tamaiti
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|son
| |
| | style="border:1px solid black"|tama
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|daughter
| |
| | style="border:1px solid black"|tamāhine, tamawahine
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|husband
| |
| | style="border:1px solid black"|hoa tāne, tāne, tahu, tau
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|wife
| |
| | style="border:1px solid black"|wahine
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|sibling
| |
| | style="border:1px solid black"|hāmua (older)
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|brother
| |
| | style="border:1px solid black"|
| |
| *kauaemua (older/eldest brother/sister)
| |
| *teina, taina (older brother of a male)
| |
| *taina (younger brother of a male)
| |
| *tungāne (brother of a female)
| |
| *parata
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|sister
| |
| |* style="border:1px solid black"|
| |
| *kauaemua (older/eldest brother/sister)
| |
| *tuākana (older sister of a female)
| |
| *teina, taina (younger sister of a female)
| |
| *kaikuahine (sister of a male)
| |
| |}
| |
| </div>
| |
|
| |
| <div style="display:flex; flex-wrap:wrap; float:right;">
| |
| <div style="padding-right:18px">
| |
| {| style="border:1px solid black; float:right; width:350px"
| |
| |-
| |
| | colspan="2" style="border:1px solid black; text-align:center" |'''Māori (Te Reo Māori) Language'''
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black; width: 50px"|'''English Meaning'''
| |
| | style="border:1px solid black; width: 100px"|''Māori (Te Reo Māori) Meaning''
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|uncle
| |
| | style="border:1px solid black"|matua, matua tāne, matakēkē
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|aunt
| |
| | style="border:1px solid black"|whaea, whaene, kōkā, matakēkē
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|cousin
| |
| | style="border:1px solid black"|
| |
| * kaihana, parata
| |
| * tuahine (female cousin of a male)
| |
| * tungāne (male cousin of a female)
| |
| * epeepe, matamatahuānga (distant cousin/relative)
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|nephew
| |
| | style="border:1px solid black"|tama, irāmutu, tamaiti whakaangi
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"| niece
| |
| | style="border:1px solid black"|irāmutu, tamaiti whakaangi
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|grandparents
| |
| | style="border:1px solid black"|tīpuna, tūpuna
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"| grandfather
| |
| | style="border:1px solid black"|tupuna tāne, tipuna tāne
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|grandmother
| |
| | style="border:1px solid black"|tipuna wahine, tupuna wahine, tāua
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|grandchild
| |
| | style="border:1px solid black"|mokopuna, moko
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|
| |
| *father-in-law
| |
| *mother-in-law
| |
| | style="border:1px solid black"| hūngoi, hungawai, hungarei
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|
| |
| *son-in-law
| |
| *daughter-in-law
| |
| | style="border:1px solid black"|hinaonga, hunōnga
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|foster father
| |
| | style="border:1px solid black"|matua whangai
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|foster mother
| |
| | style="border:1px solid black"|whaea whāngai
| |
| |-
| |
| | style="border:1px solid black"|
| |
| *step-father
| |
| *step-mother
| |
| | style="border:1px solid black"|matakēkē
| |
| |}
| |
| </div>
| |
| </div>
| |
| </div>
| |
| </div>
| |
|
| |
| <bR><br><br>
| |
|
| |
| '''Pukapukan and Samoan'''
| |
| *[https://omniglot.com/language/phrases/samoan.php Useful Phrases in Samoan at Omniglot]
| |
|
| |
|
| ==Alphabet and Pronunciation== | | ==Alphabet and Pronunciation== |
| '''Māori'''
| |
| *[https://www.omniglot.com/writing/maori.htm Māori Language Alphabet and Pronunciation at Omniglot]
| |
| *[https://en.wikipedia.org/wiki/Cook_Islands_M%C4%81ori#Writing_system_and_pronunciation Māori Language Alphabet and Pronunciation at Wikipedia]
| |
| *Table from [[New Zealand Languages|New Zealand Languages]]
| |
|
| |
| {| class ="wikitable"
| |
| |- style="background color: lightgreen"|
| |
| |A a
| |
| |Ā ā
| |
| |E e
| |
| |Ē ē
| |
| |H h
| |
| |I i
| |
| |Ī ī
| |
| |K k
| |
| |M m
| |
| |-
| |
| |a
| |
| |ā
| |
| |e
| |
| |ē
| |
| |ha
| |
| |i
| |
| |ī
| |
| |ka
| |
| |ma
| |
| |-
| |
| |[a/ʌ]
| |
| |[aː/ʌ:]
| |
| |[e]
| |
| |[eː]
| |
| |[h/ç]
| |
| |[i]
| |
| |[iː]
| |
| |[k(ʰ)]
| |
| |[m]
| |
| |-
| |
| |N n
| |
| | Ng ng
| |
| |O o
| |
| |Ō ō
| |
| |P p
| |
| |R r
| |
| |T t
| |
| |U u
| |
| |Ū ū
| |
| |-
| |
| |na
| |
| |nga
| |
| |o
| |
| |ō
| |
| |pa
| |
| |ra
| |
| |ta
| |
| |u
| |
| |ū
| |
| |-
| |
| |[n]
| |
| |[ŋ]
| |
| |[o]
| |
| |[oː]
| |
| |[p(ʰ)]
| |
| |[ɾ]
| |
| |[t(ʰ)]
| |
| |[ʊ/u]
| |
| |[ʊ:/u:]
| |
| |-
| |
| |W w
| |
| |Wh wh
| |
| |-
| |
| |wa
| |
| |wha
| |
| |-
| |
| |[w]
| |
| |[ɸ/f/w]
| |
| |}
| |
|
| |
| Diphthongs: meaning a sound formed by the combination of two vowels in a single syllable, in which the sound begins as one vowel and moves toward another
| |
| {| class ="wikitable"
| |
| |ua
| |
| |ūa
| |
| |ue
| |
| |ui
| |
| |ūi
| |
| |uo
| |
| |oa
| |
| |oe
| |
| |oi
| |
| |-
| |
| |[ua̯]
| |
| |[uːa̯]
| |
| |[ue̯/u̯e]
| |
| |[ui̯/u̯i]
| |
| |[u:i̯]
| |
| |[uo̯ /u̯o]
| |
| |[oa̯]
| |
| |[oe̯]
| |
| |[oi̯]
| |
| |-
| |
| |ōi
| |
| |ou
| |
| |ōu
| |
| |ia
| |
| |īa
| |
| |ie
| |
| |ae
| |
| |āe
| |
| |ai
| |
| |-
| |
| |[o:i̯]
| |
| |[ou̯]
| |
| |[o:u̯]
| |
| |[ia̯]
| |
| |[i:a̯]
| |
| |[ie̯/i̯e]
| |
| |[ae̯]
| |
| |[aːe̯]
| |
| |[ai̯]
| |
| |-
| |
| |ao
| |
| |āo
| |
| |au
| |
| |āu
| |
| |ea
| |
| |ei
| |
| |ēi
| |
| |eo
| |
| |eu
| |
| |-
| |
| |[ao̯]
| |
| |[aːo̯]
| |
| |[aʊ̯]
| |
| |[a:ʊ̯]
| |
| |[ea̯]
| |
| |[ei̯]
| |
| |[e:i̯]
| |
| |[eo̯]
| |
| |[eʊ̯]
| |
| |-
| |
| |iu
| |
| |io
| |
| |īo
| |
| |-
| |
| |[iu̯]
| |
| |[io̯]
| |
| |[iːo̯]
| |
| |}
| |
|
| |
|
| '''Pukapukan and Samoan'''
| |
| *[https://en.wikipedia.org/wiki/Pukapukan_language#Sound_system Pukapukan Language Alphabet and Pronunciation at Wikipedia]
| |
| *[https://www.omniglot.com/writing/pukapukan.htm Pukapukan Language Alphabet and Pronunciation at Omniglot]
| |
| *[https://omniglot.com/writing/samoan.htm Samoan Language Alphabet and Pronunciation at Omniglot]
| |
|
| |
|
| ==Language Aids and Dictionaries== | | ==Language Aids and Dictionaries== |
| '''Māori'''
| |
| *[http://cookislandsdictionary.com/ Cook Islands Languages Dictionary at CookIslandsDictionary]
| |
| *[https://en.glosbe.com/en/mi English - Māori Dictionary at Glosbe]
| |
| *[https://www.lexilogos.com/english/maori_dictionary.htm Māori Dictionary at Lexilogos]
| |
|
| |
|
| '''Pukapukan and Samoan'''
| |
| *[https://en.glosbe.com/en/pkp English-Pukapuka Dictionary at Glosbe]
| |
| *[https://pukapuka.world/dictionary/ Pukapuka Dictionary Pukapuka.World]
| |
| *[https://en.glosbe.com/en/sm Samoan - English Dictionary at Glosbe]
| |
|
| |
|
| ==Additional Resources== | | ==Additional Resources== |
| *[http://www.cookislands.org.uk/language.html#.YMUf6_lKiM8 Language of the Islands at CookIslands]
| | |
| *[https://www.maorilanguage.net/maori-made-easy/ Māori Made Easy at MaoriLanguage]
| |
| *[https://www.maorilanguage.net/speak-maori/ Speak Māori at MaoriLanguage]
| |
|
| |
|
| ==References== | | ==References== |
|
| |
|
| [[Category:Cook Islands]] | | [[Category:Cook Islands]] |